ڕۆژی شه‌ممه ٧ی پووشپه‌ڕ، عه‌لی خامنه‌یی، ڕێبه‌ری ڕژیمی ئیسلامی له جه‌رگه‌ی هات و هاواری ته‌بلیغاتی دادگایی كردنی “ئه‌كبه‌ر ته‌به‌ری“، جێگری ئیجرایی سادقی لاریجانی، سه‌رۆكی پێشووی ده‌زگای قه‌زایی، هاته سه‌ر هێڵ و له ده‌ست نیشان كراوی پێشووی خۆی له‌ناو ده‌زگای قه‌زاییدا، كه له‌م ڕۆژانه‌دا له نوێترین په‌روه‌نده‌كانی گه‌نده‌ڵیدا ناوی لێده‌به‌ن، دیفاعی كرد. ئه‌و وتی: “حه‌ره‌كه‌تی به‌ره‌نگاربوونه‌وه له‌گه‌ڵ گه‌نده‌ڵی له سه‌رده‌می ئاغای ئامۆلی لاریجانیه‌وه ده‌ستیپێكرد و خۆشیان هه‌م له ناوه‌وه و هه‌م له ده‌ره‌وه‌ی ده‌زگای قه‌زایی ده‌ستپێكه‌ری بوون“. نیگه‌رانی خامنه‌یی له‌م بواره‌دا قابیلی ده‌ركه. له‌به‌ر ئه‌وه‌یكه “زێده‌ڕۆیی” له تاكتیكی فریوكارانه‌ی، ئاشكرا كردنی هێندێك له په‌ره‌وه‌نده‌ی گه‌نده‌ڵیه‌كانی كاربه‌ده‌ستانی ڕژیمی ئیسلامی، له ئاڵقه سه‌ره‌كیه‌كانی ده‌سه‌ڵات نزیك بووه‌ته‌وه و ترسی ئه‌وه‌یان هه‌یه كه له كۆنتڕۆڵی ڕێكخه‌رانی ئه‌م تاكیتیكانه بڕواته ده‌ر. هه‌ر بۆیه خامنه‌یی به پێویستی زانیوه كه چرایه‌كی سووریان وه‌بیربێنێته‌وه تا مه‌بادا كار له كار بترازێ. كوژرانی قازیی هه‌ڵاتوو له ڕۆمانی كه سینگی له‌وانه‌یه خه‌زێنه‌ی زۆرێك له‌مجۆره نهێنیانه بووبێت، به‌شێك له هه‌وڵێكه كه بۆ ڕاگرتنی ڕه‌وتی له‌قاودانی گه‌نده‌ڵی له باڵاترین ئاستی ڕژیمدا ئه‌نجام ده‌درێت. نیگه‌رانیی خامنه‌یی له وته‌كانی ڕۆژی ڕابردوویدا هه‌ر له‌و بواره دایه و له‌ڕاستیدا به‌شێك له‌و “هه‌وڵ“یه. به‌ڵام پانتایی گه‌نده‌ڵی ماڵیی له‌ناو ده‌زگای قه‌زاییدا، وه‌ك هه‌موو ده‌زگاكانی دیكه، تا ڕاده‌یه‌ك به‌رینه كه به‌م جۆره په‌له‌قاژه بێسوودانه، داناپۆشرێ.
له ڕاستیدا، له ڕوانگه‌ی په‌یوه‌ندیی كۆماری ئیسلامی له‌گه‌ڵ زۆربه‌ی هه‌ره‌زۆری خه‌ڵكی ئێران، گه‌نده‌ڵیی ناو ده‌زگای قه‌زایی ڕژیم، ته‌نیا به دزی، ئیختلاس و به‌رتیلخۆری، واته گه‌نده‌ڵی ماڵی، كه له‌م ڕۆژانه‌دا ئه‌م بواره‌ی زیاتر له‌به‌رچاوه، سنووردار نابێت. به‌ڵایه‌ك كه ده‌زگای قه‌زایی ڕژیم له‌ماوی چوار ده‌یه‌ی ڕابردوودا به‌سه‌ر ئه‌م خه‌ڵكه‌ی هێناوه، یه‌كجار كاره‌ساتبارتره له‌و دزیه ملیارد دۆلاریانه. له‌م نیزامه ئیدێئۆلۆژیكه‌دا، ئه‌وه ته‌نیا به‌ندكراوانی سیاسی نین كه ده‌درێنه به‌ر ئه‌شكه‌نجه‌ی وه‌حشیانه، به‌ڵكوو كرده‌وه‌ی ده‌زگای قه‌زایی ڕژیم له په‌یوه‌ند له‌گه‌ڵ به‌ندكراوانی ئاساییش هه‌ر به‌م شێوه‌یه‌یه. چه‌ند ساڵ له‌مه‌وبه‌ر كاتێك كه په‌ته‌ی گرتووخانه‌ی كه‌هریزه‌كیان لێ كه‌وته سه‌ر ئاو و ئاشكرا بوو كه له‌و ئه‌شكه‌نجه‌خانه‌یه‌ی سه‌ده‌كانی ناوه‌ڕاستدا چ جه‌نایاتێكیان دژبه به‌ندكراوانی سیاسی ئه‌نجام دراوه، به‌ڕوونی ده‌ركه‌وت كه به‌ندكراوان، له‌وانه سیاسی و غه‌یره سیاسی له چ باروودۆخێكی مه‌ترسیداردا ڕاگیراون. یه‌كێك له پاساوه قیزه‌ونه‌كانی به‌رپرسانی ڕژیم سه‌باره‌ت به‌م گرتووخانه‌یه ئه‌وه بوو كه ئه‌م شوێنه پێشتر بۆ زیندانیانی عادی به‌كار هێندراوه. هێستاش بیروڕای گشتی له ورده‌كاریی به‌سه‌رهاتی ئه‌و لاوانه‌ی كه له ماوه‌ی ساڵانی ڕابردوودا له ژێر ناوی “ئه‌رازێل و ئه‌وباش“، خرانه ئه‌و زیندانه‌وه، ئاگادار نییه. ڕۆژ نییه كه داستانی دڵته‌زێن سه‌باره‌ت به باروودۆخی زیندانی ڕه‌جایی شاری كه‌ره‌ج، كه تێیدا به‌ندكراوانی عادی و سیاسی له‌گه‌ڵ یه‌ك ڕاده‌گیرێن، له تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كاندا بڵاو نه‌كرێته‌وه.
ئه‌و حوكمانه‌ی كه له بێدادگاكانی سه‌ربه ده‌زگای قه‌زایی ده‌رده‌كرێن، نه ته‌نیا سه‌باره‌ت به به‌ندكراوانی سیاسی كه هه‌مووان له‌گه‌ڵ پێشینه‌كه‌‌ی ئاشنان، به‌ڵكوو ته‌نانه‌ت سه‌باره‌ت به به‌ندكراوانی عادیش، به پێی هه‌ڕه‌شه، ترساندن، ئه‌شكه‌نجه و ئییعتراف وه‌رگرتنی ناڕاست، داده‌سه‌پێندرێ. كه‌م نین ئه‌و ئینسانه بێتاوانانه‌ی كه به تۆمه‌تی ئه‌نجامدانی تاوانی عادی ئێعدام كراون و یان ساڵیانێكی دوور و درێژ له ته‌مه‌نیان، له په‌راوێزی زیندانه‌كاندا به‌فیڕۆ چووه. له‌و سیستمه‌دا، ئه‌فتاوه دزه‌كان ده‌گرن و دزییه كه‌ڵانه ملیاردیه‌كانیش داده‌پۆشن. له‌و سیستمه‌دا ورده‌فرۆشانی مادده‌ی هۆشبه‌ر سزا ده‌ده‌ن، به‌ڵام فرۆشیارانی گه‌وره‌ی هه‌ر ئه‌م مادده‌یه یان خۆیان به‌رپرسانی باڵان و یان له‌گه‌ڵ كاربه‌ده‌ستانی باڵای ئه‌م ڕژیمه، شه‌ریك و هاوده‌ستن.
له‌م سیستمه قه‌زاییه‌دا، ژنانی لێقه‌وماو، كه له ژێر سێبه‌ری زیانی كۆمه‌ڵایه‌تی و بێبه‌شی ئابووریدا، ناچارن له‌ش فرۆشی بكه‌ن، سووكایه‌تیان پێده‌كرێت و زیندانی ده‌كرێن، به‌ڵام به‌ڕێوه‌به‌رانی ڕابوارگه‌كانی تایبه‌ت به ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ئازاد ده‌كه‌ن و له ڕێگه‌ی داهاته قیزه‌ونه‌كه‌یه‌وه، ژیانێكی ئه‌فسانه‌ییان پێكهێناوه. له‌و سیستمه‌دا، قاچاخچیی مرۆڤ كه سه‌ریان له ئاخوڕی ڕژیم دایه، كچانی تازه‌لاو له شێخ نشینه‌كاندا ده‌كه‌نه كۆیله جنسی و له لایه‌كی دیكه‌شه‌وه ده‌زگای قه‌زایی ئێران ژنانی “به‌دحیجاب” موحاكه‌مه ده‌كات و گه‌شته تایبه‌ته‌كانیان، ئازادیی تاكه‌كه‌سیی هاووڵاتیان له‌ژێر ناوی پاراستنی ئه‌خلاقی ئیسلامی پێشێل ده‌كه‌ن. ئه‌و یاسا دژه ژنانه‌ی كه نیوه‌ی تاكه‌كانی ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌یان له مافی سه‌ره‌تایی تاكه‌كه‌سی، كۆمه‌ڵایه‌تی، ئابووری و بنه‌ماڵه‌یی بێبه‌ری كردووه، هه‌ر له‌م ده‌زگا قه‌زاییه‌دا، به وردی ئاماده ده‌كرێن.
به‌ڵام كاره‌ساته‌كه له‌وه‌ش قووڵتره. ئه‌گه‌ر به‌فه‌ڕز هیچ دزی و ئیختلاسێكیش ڕووی نه‌دابایه، دیسانیش له‌گه‌ڵ یه‌كێك له ترسناكترین سیستمه قه‌زاییه‌كانی مێژووی مرۆڤ به‌ره‌وڕوو ده‌بووین. ده‌زگای قه‌زایی ئێران وه‌ك هه‌موو ناوه‌نده‌كانی دیكه، حكوومه‌تێكه كه له ژێر ده‌ستی حكوومه‌تێكی ئایینیدا به‌ڕێوه ده‌چێت. سیستمی قه‌زایی ئه‌مڕۆی ئێران به پێی دژه ئینسانیترین و كۆنه‌په‌رستانه‌ترین یاساكانی سه‌رده‌می نه‌زانی له شێوه‌دوورگه‌ی عه‌ره‌بستان و دادگاكانی سه‌ده‌كانی ناوه‌ڕاست له ئۆرووپا، به‌ڕێوه‌ده‌چێت.
له‌م سیستمه كۆنه‌په‌رستانه‌یه‌دا، ژن مافی قه‌زاوه‌تی نییه و له گشت قۆناغه جۆراوجۆره‌كانی موحاكمه‌دا، به‌نیوه‌ی پیاو به‌حیساب دێت. پیاو خاوه‌نی تۆخی گیان و جه‌سته‌ی ژنه. یاساكانی قه‌ساس، به‌رده‌باران، ته‌مبێ كردن و شه‌للاق لێدان له‌به‌رچاوی خه‌ڵك، له زومره‌ی ئامرازه‌كانی ئه‌م ده‌زگا دژه ئینسانیه‌یه كه هه‌مووی به پێی ده‌ستووراتی “ئاسمانی” به‌ڕێوه‌ده‌چێت. له‌و سیستمه‌دا ئه‌شكه‌نجه‌دانی به‌ندكراو له‌ژێرناوی “ته‌عزیر“، ده‌رگاكانی “به‌هه‌شتی به‌رین” به‌ره‌وڕووی ئه‌شكه‌نجه‌ده‌ر ده‌كاته‌وه. ده‌ستدرێژی بۆسه‌ر كچی باكره، پێش ئێعدام كردنی، له‌و دونیایه‌ی دیكه پاداشتی هیه. ڕیشه‌ی گه‌نده‌ڵی له‌و به‌ناو عه‌داڵه‌تی ماڵی ئیسلامی، ڕیشه‌ی له بناغه‌كانی ئه‌م ڕژیمه‌دا داكوتاوه. بۆنی گه‌نیوی گه‌نده‌ڵی ئه‌م ڕژیمه به‌جۆرێكه، كه ته‌نیا لافاوی شۆڕش ده‌توانێ به‌یه‌كجاری بیسڕێته‌وه.