رۆژی ٤ی مانگی رێبەندان یازدەھەمین ساڵرۆژی خه‌ڵتانی خوێن كردنی خه‌باتی كرێكارانی موجته‌مه‌عی مسی “شاری بابه‌ك” له “خاتون ئاباد”ه. ئه‌م رووداوه ئه‌زمونێك بوو بۆ بزووتنه‌وه‌ی كرێكاری ئێران كه خوێنی ٤ كرێكار و منداڵێك بوونه وه‌سیقه‌ی دەستەبەر بوونی.
كوشتاری كرێكاران له خاتون ئاباد له رۆژی ٤ی مانگی رێبەندانی ساڵی ١٣٨٢ له كاتێكدا روویدا كه ئیسلاح خوازانی حكومه‌تی، خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات بوون. ئه‌وان سه‌ره‌تا له به‌رانبه‌ر گوشاری ناوه‌نده كرێكارییه‌كان له نێوخۆ و ده‌ره‌وه‌دا به‌ڵێنیاندا به‌دواداچوون بۆ ئه‌م رووداوه بكه‌ن و سه‌به‌بكاران و به‌ڕێوه‌به‌رانی كوشتاری كرێكاران بناسێنن، به‌ڵام وه‌ك زۆر جاری تر به‌ڵێنه‌كانیان به‌جێ نه‌هێنا. ریفۆڕمخوازانی خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات به‌دواداچوونی ئه‌م په‌روه‌نده‌یان خسته پشتگوێ و له به‌رانبه‌ردا، باقی نه‌خشه و پلانه دژی كرێكارییه‌كانی خۆیان جێبه‌جێ كرد.
ئه‌و رووداوانه‌ی كه له ئاكامدا رۆژی ٤ی رێبه‌ندان بوونه هۆی كوشتاری كرێكاران، له رۆژی ١٥ی به‌فرانباری ١٣٨٢ه‌وه ده‌ستیپێكرد. یه‌كێك له شیركه‌ته‌كانی سه‌ربه موجته‌مه‌عی مسی “شاری بابه‌ك”، بێكارسازی كرێكارانی قه‌راردادی خۆی له ماوه‌یه‌ك پێشتره‌وه ده‌ستپێكردبوو و ئه‌م ره‌وته نیگه‌رانیه‌كی زۆری له نێو كرێكاران و بنه‌ماڵه‌كانیاندا لێكه‌وتبۆوه. له‌وكاته‌دا زیاتر له ١٠ هه‌زار كرێكار له كۆمه‌ڵه شیركه‌ته‌كانی سه‌ربه شیركه‌تی مسی سه‌رچه‌شمه‌دا كه موجته‌مه‌عی شاری بابه‌ك یه‌كێك له‌وان بوو، كاریان ده‌كرد. له‌م ژماره‌یه ته‌نیا دوو هه‌زار كه‌سیان، كرێكاری رەسمی و ئه‌وانی دیكه كرێكاری قه‌راردادی بوون.
رۆژی ١٥ی مانگی به‌فرانبار ٢٠٠ كه‌س له كرێكارانی موجته‌مه‌عی مسی شاری بابه‌ك له ناڕه‌زایه‌تی به ده‌ركرانی خۆیان ده‌ستیان له كار كێشایه‌وه و كۆبونه‌وه‌یه‌كی ناڕه‌زایه‌تیان وه‌ڕێخست. له به‌رانبه‌ر ناڕه‌زایه‌تی ئه‌واندا كاربه‌ده‌ستانی شیركه‌ت به‌ڵێنی گه‌ڕانه‌وه بۆ سه‌ركاره‌كانیان پێدان و به‌م به‌ڵێنیه‌ش، كۆتایی به كۆبوونه‌وه‌كه هات. دوو هه‌فته تێپه‌ڕی هیچ باس و نیشانه‌یه‌ك له جێبه‌جێ كردنی به‌لێنی خاوه‌نكاران نه‌بیسترا و نه‌بیندرا. كرێكاران له رۆژی ٢٨ی مانگدا جارێكی تر كۆبوونه‌وه‌یان وه‌ڕێخست و ئه‌مجاره له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌كانیان له خاتون ئاباد كۆبوونه‌وه و ئه‌و جاده‌یان كه به‌ره‌و موجته‌مه‌عه‌كه ده‌چوو، به‌ست. به‌رپرسانی شیركه‌ت هه‌روا سه‌باره‌ت به داواكاری كرێكاران كه‌مته‌رخه‌م بوون. به‌یانی رۆژی جومعه ٣ی مانگی رێبه‌ندان هێزه حكومه‌تیه‌كان و له‌وانه ماشێن و هێلیكوپتێره‌كانی یه‌گانی ویژه‌ی هێزی ئینتیزامی له زه‌وی و ئاسمانه‌وه هێرشیان كرده سه‌ر كرێكارانی مانگرتوو و بنه‌ماڵه‌كانیان و به ده‌یان كه‌سیان بریندار بوون و كرێكارێكیش به‌هۆی ته‌قه‌ی هێزه‌كانی رژیمه‌وه گیانی له‌ده‌ستدا. ناڕه‌زایه‌تی كرێكاران و بنه‌ماڵه‌كانیان رۆژی دواتر له نێو شاری بابه‌كدا درێژه‌ی كێشا و كرێكاران له به‌رانبه‌ر بینای فه‌رمانداری ئه‌م شاره‌دا ده‌ستیان كرد به كۆبوونه‌وه و خۆپیشاندان. هێزه‌كانی رژیم به ده‌ستوری فه‌رمانداری شار راسته‌وخۆ ته‌قه‌یان له كرێكارانی ناڕازی كرد و له ئاكامدا ٤ كه‌س له كرێكاره‌كان و خوێندكارێكیش گیانیان له ده‌ستدا و زیاتر له ٣٠٠ كه‌سیش بریندار بوون. ناوی كه‌سانی گیانبه‌ختكردوو بریتی بوون له: “ریاحی، جاویدی، مه‌هده‌وی، موئمنی و پور ئه‌مینی”. كرێكارانی ناڕازی له لایه‌ن زۆربه‌ی هه‌ره زۆری خه‌ڵكی شاری بابه‌كه‌وه پشتیوانیان لێكرا و شار به ته‌واوی داخرا. هه‌رچه‌ند وه‌حشیگه‌ری كه‌سانی سەربە رژیم و كاربه‌ده‌ستانی ناوچه‌یی كه راسته‌وخۆ له ناوه‌نده‌وه فه‌رمانیان بۆ سه‌ركوتی كرێكاران وه‌رده‌گرت له كۆتایی دا ئه‌م حه‌ره‌كه‌ته كرێكاریه‌یان سه‌ركوت كرد، به‌ڵام رووداوی خاتون ئاباد بوو به هۆی په‌ره‌سه‌ندنی نه‌فره‌تی گشتی له ده‌وڵه‌تی خاته‌می و ئیسلاح ته‌ڵه‌بانی حكومه‌تی كه به دانی وه‌عده و به‌ڵێنی چاكسازی له ژیانی خه‌ڵكدا هاتبووه سه‌ركار.
ئه‌گه‌ر رووداوی خاتون ئاباد شێوه‌یه‌كی ئاشكرای كوشتنی كرێكاران بوو، موجته‌مه‌عی مسی سه‌رچه‌شمه ساڵانێكه كه له شكڵ و شێوه‌ی تردا كوشتارگای كرێكارانه. ئه‌م موجته‌مه‌عه كه نیوه خسوسی و نیوه ده‌وڵه‌تیه، له‌ژێر چاودێری و كۆنترۆڵی شیركه‌تی میللی سه‌نایعی مسی ئێراندایه. زنجیره مه‌عده‌نه‌كانی مسی سه‌رچه‌شمه ئه‌گه‌رچی مه‌عده‌نی سه‌رئاواڵه‌ن به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا له زومره‌ی نائه‌من ترین مه‌عده‌نه‌كانی جیهانن و هه‌موو ساڵێك ژماره‌یه‌كی زۆر له كرێكاران به هۆی نه‌بوونی ستانداردی ئیمه‌نی و له‌وانه به‌هۆی گازگرتوویه‌وه گیانیان له ده‌ست ده‌ده‌ن.
له رووداوی خاتون ئاباد دا جارێكی تریش ده‌ركه‌وت كه دیموكراسی خوازی ئیسلاح ته‌ڵه‌بانی حكومه‌تی به‌چ شێوه‌یه‌ك له به‌رانبه‌ر ناڕه‌زایه‌تیه‌كی هێمنانه‌ی كرێكاراندا له محه‌ك ئه‌درێت و كاڵ ده‌بێته‌وه. كوشتاری كرێكارانی خاتون ئاباد له شه‌ڕ و كێشه‌ی نێوان باڵه‌كانه‌وه سه‌رچاوه‌ی نه‌گرت، به‌ڵكوو نیشانه‌ی سه‌رسه‌ختیی سه‌رجه‌م بۆرژوازی ئێران بوو له به‌رانبه‌ر ناڕه‌زایه‌تی كرێكاران به سیاسه‌تێك كه له‌و قۆناغه‌دا له‌ژێر ناوی هاوسه‌نگ كردنی هێزی كاردا له ئارادا بوو. ئیجرای ئه‌م سیاسه‌ته كه له ساڵه‌كانی كۆتایی ده‌وره‌ی سه‌رۆك كۆماری ره‌فسه‌نجانیه‌وه ده‌ستیپێكردبوو، له ده‌وره‌ی خاته‌میش دا به شێوه‌یه‌كی توندتر په‌یڕه‌و كرا. له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌م سیاسه‌ته كرێكارانیان بە هه‌زاران و به‌بێ هیچ چه‌شنه دابین كردنێكی بیمه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی ده‌رده‌كرد و دوای ماوه‌یه‌ك ژماره‌یه‌كیانیان كه شاره‌زاتر بوون، به قه‌راردادی كاتی و حه‌قده‌ستی كه‌متر له پێشوو دێنایه‌وه سه‌ركار.
هێزه‌كانی رژیم له‌م رۆژه‌دا به ده‌ستوری كاربه‌ده‌ستانی سه‌ره‌وه، كرێكارانیان دایه‌به‌ر ده‌سڕێژی گولله كه نه دروشمی روخاندنی كۆماری ئیسلامیان دابوو نه وێنه‌ی كه‌سیان نابوه ژێر پێیان، به‌ڵكوو ده‌ست له‌نێو ده‌ستی منداڵان و ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌كانیاندا به هێمنانه‌ترین شێوه خوازیاری دابین كردنی سه‌ره‌تایی ترین مافه‌كانی خۆیان بوون، ئه‌وان ده‌یانویست كار و ئه‌منیه‌تی پیشه‌ییان هه‌بێت.
به‌رگولله‌دانی كرێكارانی خاتون ئاباد له‌و كاته‌دا رووداوێك نه‌بوو كه ٢ی خوردایه‌كانی سه‌ر ده‌سه‌ڵات له ده‌ستیان ده‌رچووبێت. له‌و ده‌وره‌یه‌دا زیاتر له ٤٠ هه‌زار كرێكار له به‌شه‌كانی سه‌نعه‌ت و مه‌عده‌نی ئوستانی كرماندا كاریان ده‌كرد. زۆربه‌یان دامه‌زراوه‌گه‌لێك بوون كه به هاوبه‌شی له لایه‌ن ده‌وڵه‌ت و كه‌رتی تایبه‌ته‌وه به‌رێوه ده‌چوون. رژیم به شێوه‌ی جیدی به‌شوێن ئیجرای سیاسه‌تی هاوسه‌نگ كردنی هێزی كار له‌م به‌شه له پیشه‌سازی ئێراندا بوو و ده‌یویست له‌م نموونه‌یه ئۆلگویه‌كی سه‌ركه‌وتوو بۆ گشت به‌شه‌كانی تری پیشه‌سازی و به‌رهه‌مهێنان دروست بكات. خه‌باتی كرێكارانی خاتون ئاباد ئه‌گه‌ر سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ست بهێنایه له ئاستێكی به‌ریندا په‌ره‌ی به خۆڕاگری كرێكاران له به‌رانبه‌ر سیاسه‌تی ئابووری ئه‌وكاتی ئیسلاح خوازانی حكومه‌تی ده‌دا، كه‌وایه ده‌بوو به ته‌واوی سه‌ركوت بكرایه. فه‌رمانداری شاری بابه‌ك كه فه‌رمانی ته‌قه‌ی به‌ره‌وڕووی كرێكاران و بنه‌ماڵه‌كانیان ده‌ركرد، تووشی هه‌ڵچوون و تووڕه‌ییه‌كی كاتی نه‌ببوو، به‌ڵكوو ئه‌و و ده‌زگای سیاسه‌تگوزاری له تاران له رۆژی ١٥ی به‌فرانباره‌وه تا رۆژی ٤ی رێبه‌ندان ده‌رفه‌تیان هەبوو تا له‌مباره‌یه‌وه بیر بكه‌نه‌وه و سه‌باره‌ت به‌م ناڕه‌زایه‌تیه كرێكاریه‌ی كه پێیان وابوو ده‌توانێ گشتگیر ببێته‌وه كاردانه‌وه نیشان بده‌ن. هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌م رووداوه ده‌وڵه‌تی ئیسلاحات چه‌ندین ته‌بسه‌ره‌ی به قانون كارێكی دژی كرێكاری كه خۆی له بنه‌ڕه‌تدا به پێی به‌رژه‌وه‌ندی سه‌رمایه‌داران ئاماده كرابوو زیاد كرد و ئه‌و قانونه‌ی زۆرتر به زیانی كرێكاران گۆڕی. زیاد كردنی ئه‌م ئیسلاحیه یه‌ك له دوای یه‌كانه له قانونی كار و ته‌قه‌ی راسته‌وخۆ به‌ره‌و سینگی كرێكاران، به‌شه جۆراوجۆره‌كانی یه‌ك سیاسه‌ت بوون.
له‌مرۆشدا “دەوڵەتی تەدبیر و ئومید و ئیعتیدال”ی رۆحانی لە بەرانبەر كرێكاراندا هه‌ر ئه‌و سیاسه‌ته په‌یڕه‌و ده‌كات كه له ساڵی ١٣٨٢دا ده‌وڵه‌تی ئیسلاحات بۆ خۆشكردنی رێگای به‌كرده‌وه ده‌رهاتنی سیاسه‌ته ئابووریه نوێیەكان په‌یڕه‌وی ده‌كرد. به‌ده‌یان هه‌ڵسوڕاوی كرێكاری ئێستا ته‌نیا به‌م هۆیه‌وه له زیندان دان كه دیفاعیان له مافه سه‌ره‌تاییه‌كانی هاوچینه‌كانیان له به‌رانبه‌ر ئه‌م جۆره سیاسه‌تانه‌دا كردووه. ئه‌م ئه‌زمونه كه بەهایەکی قورسی له پێنادا دراوه بۆ چینی كرێكاری ئێرانی ئاشكرا كرد كاتێك پێی به‌رژه‌وه‌ندی و سیاسه‌تی روونی چینایه‌تی دێته‌گۆرێ، باڵه جۆراوجۆره‌كان له حكومه‌تی سه‌رمایه‌داریدا، سه‌ره‌ڕای جیاوازیه‌كانیان به چ شێوه‌یه‌ك له به‌رانبه‌ر كرێكاراندا یه‌كگرتووانه ده‌جوڵێنه‌وه و هه‌نگاو هه‌ڵده‌گرن