کۆمەڵە_رێكخراوی كوردستانی حیزبی كۆمونیستی ئیران
وتاری ڕۆژ

قه‌یرانی لۆبنان، درێژه‌ی ناڕه‌زایه‌تییه‌كان و بنبه‌ستی نیزامی سیاسی

1398103014243168719457264

سهرهڕای تێپهڕینی نزیك بهدوو ساڵ لهدهستپێكی شهپۆلی ناڕهزایهتی جهماوهری لهلۆبنان، قهیرانی سیاسی لهم وڵاتهههروا درێژهی ههیه‌. لهلایهكهوهجهماوهری ناڕازی سهرهڕای باروودۆخی كۆرۆنایی بۆ جارێكی دیكههاتوونهتهسهر شهقامهكان و لهڕێگهی بهستی شهقامهكان و درووست كردنی ڕێبهندان، پۆلیس و هێزهئهمنییهكانیان بێتوانا و زهویگیر كردووهو لهلایهكی دیكهشهوهئهم وڵاتهسهرهڕای تێپهڕینی چهندین مانگ، هێستاش لهلایهن دهوڵهتیكاربهڕێكهری حهسهن دیابهوهئیدارهدهكرێت. سهعد حهریری كهتهنیا كاندیدی بهرچاوهلهلیستدا بۆ وهرگرتنی پۆستی سهرۆك وهزیران، ههتا ئێستا لهگهڵ میشێل عون، سهرۆك كۆماری لۆبنان لهسهر وهرگرتنی ئهم پۆستهبهڕێكهوتن نهگهیشتووه‌.

لهنوێترین خۆپیشاندانهكاندا كهلهشاری بهیرووت ڕوویانداوه، خۆپیشاندهران درووشمیئێران بڕۆ دهرهوه‌”یان بهرز كردهتهوهو لهدرووشمهكانیاندا لهئاست داسهپاندنی شهڕی ناوخۆیی لهلایهن حیزبوڵڵاوههۆشداریان داوه‌. ئهوهش لهحاڵێكدایهكهحهسهن نهسروڵڵا لهوتهكانی چهند ڕۆژ لهمهوبهریدا، بهئامانجی دامركاندنی ناڕهزایهتییهكان ههوڵی دا ترسی ههڵگیرسانی شهڕی ناوخۆیی بخاتهدڵی جهماوهری ناڕازییهوه‌. ناوبراو لهوتهكانیدا سهبارهت بهباروودۆخی ئێستا، ئهو خۆپیشاندهرانهی كهڕێگاكان دهبهستن بهخهیانهتكار و هۆكاری تۆندبوونهوهی قهیرانی ئابووری و مهئموورانی باڵوێزخانهبیانییهكان ناولێبرد.

لۆبنان بهپێی جهمعییهتی ٦ ملیۆن و ٨٠٠ ههزار كهسیی، قهرزدارترین وڵاتی جیهان بهئهژمار دێت. ئهم وڵاتهلهبواری ئابوورییهوهلهبهردهم داڕمانی یهكجاری دایه‌. بهپێی ڕاپۆرتی ڕێكخراوی نهتهوهیهكگرتووهكان ٥٥ لهسهدی خهڵكی لۆبنان لهژێر هێڵی ههژاریدا دهژین. بهپێی ههر ئهم ڕاپۆرته،ههژاریی تۆخلهچاو ساڵی ڕابردوو ٣ بهرابهر بووهو گهیشتووهته٢٣ لهسهدی جهمعییهت. لهماوهی یهك ساڵی ڕابردوودا پارهی باوی ئهم وڵاته، ٩٠ لهسهدی ئهرزشی خۆی لهدهست داوهو ڕێژهی تهوهرۆم گهیشتووهته٩٠ لهسهد. لهپهنا ههموو ئهوانهوه بڕانی بهردهوامی بهرق، كهمبوونی سووتهمهنی و لهكار كهوتنی سیستمی خزمهتگوزاریی شاریی، كاردی گهیاندووهتهسهر ئێسقانی خهڵك. شهپۆلێك لهكۆچ كردن بۆ دهرهوهی وڵات وهڕێ كهوتووهو خهڵك لهلایهكهوهلهقاتی و نهبوونیی گشتگیر و لایهكی دیكهشهوهلهشهڕی ناوخۆیی دهترسن. سهرباقی ئهوانهفڕینی فڕۆكهكانی ئیسرائیل لهچوارچێوهی ههوایی لۆبناندا ترس و دڵهڕاوكێی خهڵكی زیاتریش كردووه‌.

له٩ مانگی سهرهتای ساڵی ڕابردوودا، باروودۆخی كۆرۆنایی وهفریای ڕژیمی دهسهڵاتدار كهوت و خهڵكی ناڕازیی بۆ ماوهیهك ناچار كرد تا بگهڕێنهوهماڵهكانیان. زۆرجار كارهساتێك كهبهسهر ستهملێكراوان و چهساوهكان دێت، لهنیهایهتدا دهبێتهدهرفهتێك بۆ چهوسێنهران و ستهمكاران. باروودۆخێك كه ئێستا وڵاتی لۆبنان تێیكهوتووه، نموونهیهكهلهم ئهزموونهیهمێژووییه‌. بهڵام بێگومان ئهم باروودۆخهدهوام ناهێنێت و خهڵك بۆ جارێكی دیكهشهقامهكان دهگرنهوهژێر كۆنتڕۆڵی خۆیان.

یارمهتییهبهڵێندراوهنێونهتهوهییهكان لهسهر كاغهز ماونهتهوهو سهرچاوهیارمهتیدهرهكان، ههڵوهشانهوهی میلیشیای حیزبوڵڵا و تێكهڵبوونی لهگهڵ ئهرتهشی ئهم وڵاتهیان وهك مهرجی دانی یارمهتییهكان دیاری كردووه‌. یارمهتیی بانكی جیهانیش لهئاستێكی یهكجار سنوورداردا، لهڕێگهی سیستمی سیاسیی نوقم لهگهندهڵیی دهسهڵاتدارهوهئهنجام دراوهو ئهوهش هیچ ئازار و ژانێكی لهخهڵكی ئهم وڵاتهسووك نهكردووه‌.  ١٢ی ژانوییهی ئهمساڵ، بانكی جیهانی باسی لهبهكردهوهدهرهاتنی پڕۆژهی ٢٤٦ ملیۆن دۆلاری لهپێناو یارمهتی گهیاندن بهبنهماڵهلۆبنانییهكان كرد. بهڵام سهحهر ئهترهش له‌ ” ڕێكخراوی نێونهتهویی پهنابهران  لهمبارهوهدهنووسێ:

ههواڵی ناخۆش ئهوهیهكهسهرهڕای قهبووڵ كردنی ئهم ڕاستییهكهپێویستهلهدژی گهندهڵی خهبات بكرێت، بهڵام هێندێك لهیارمهتیدهرهنێونهتهوهییهگهورهكان هێستاش شێوهكاریان نهگۆڕیوه‌. بۆ نموونهبانكی جیهانی له مانگیژانویهدا باسی لهپهسند كردنی وامی ٢٤٦ ملیۆن دۆلاری بۆ پشتیوانی لهبنهماڵهههژار و زیان لێكهوتووه‌‌كانی تهقینهوهكهی ساڵی ڕابردووی لۆبنان كرد. بهڵام لهجیات ئهوهیكهلهههوڵی شێوهكارێكدا بێت بۆ دابهش كردنی ئهم یارمهتییهو بهرژهوهندی بنهماڵهههژارهكان لهبهرچاو بگرێت، بڕیاری دا كهبوودجهكهلهڕێگهی وهزارهتی كاروباری كۆمهڵایهتی و بانكی لۆبنانهوهبنێرێت و پاشان سهرهڕای ڕاپۆرتی گهیشتوو لهگهندهڵیی پێكهاتهیی لهههر دووی ئهم ناوهندانهو بوونی دۆسیهیهكی كراوهلهلایهن سوئیسهوهدژبهبانكی لۆبنان، ئهم گهڵاڵهیهی بهكردهوهدهرهێنا“.

بهڵام سهری كیسهی كۆماری ئیسلامی بۆ حیزبوڵڵا ئاواڵهیهو مانگانهو بهبێ وێستان، ئهم یارمهتییانهڕهوانهی حیزبوڵڵا دهكرێت. ئهم یارمهتییانهلهپهنا كاركردی نیزامی و پڕچهك كردنی زیاتری هێزهكانی حیزبوڵڵا، بۆ ناكۆكی نانهوهلهناو كۆمهڵگای لۆبناندا كهڵكیان لێوهردهگیرێ. “حیزبوڵڵا لهشارهكانی لۆبنان چهندین سووپێرماركێتی داناوهكهكاڵاكان لهچاو سووپێرماركێتهكانی دیكهههرزانتر دهفرۆشن. بهڵام تهنیا كهسانێك كهكارتی حیزبییان ههیهدهتوانن بۆ كڕینی پێداویستی سهردانی ئهم فرۆشگایانهبكهن. لهم گرانییه بێوێنهیهدا، ئهم كارهبووهتههۆی ئهوهیكهلایهنگرانی حیزبوڵڵا ژیانێكی بهنیسبهت  باشتریان لهچاو باقی خهڵك بێت“.

لهوهها باروودۆخێكدا لهلایهكهوهبهبێ یارمهتیی ماڵیی نێونهتهوهیی، نیزامی سهرمایهداری دهسهڵاتدار لهم وڵاتهناتوانێ بهسهر پێوهبمێنێتهوهو لهلایهكی دیكهشهوهدهوڵهتی فهڕانسه، وهك بهناووتهبێژی ئهم نیزامه‌ نێونهتهوهییه، ههموو جۆر یارمهتیهكی به‌ ئهنجامدانیڕێفۆرملهم وڵاتهدا گرێ داوه‌. بهڵام ئهم ڕێفۆرمهلهلایهكهوهبهكردهوهدهرهێنانی بهتهواو مانای سیاسهتهكانی نێئۆلیبڕالییهو لهلایهكی دیكهشهوهناوی ڕهمزی بێ دهسهڵات كردنی حیزبوڵڵا و ههڵوهشاندنهوهی دهوڵهت لهدهوڵهتێكدا نییهكهئهم گرووپهلهناوخۆی لۆبنان پێكیهێناوه‌.

درێژه‌ و پێگهیشتنی ئاخێزی جهماوهری خهڵكی لۆبنان، بهدهر له‌ پهیوهندیی تایفهیی و ئایینی، دژ بهو‌ نیزامهكۆنهپهرست و دژه‌ دێمۆكراتیكه، كه‌ نهك به‌ پێی دهنگی خهڵك، بهڵكوو لهسهر بنهمای ڕێكهوتنی نێوان حیزبه‌ ئایینیهكان شكڵی گرتووه، تهنیا خاڵێكی هیوابخشه كه له بهرامبهر كۆمهڵگای قهیران لێدراو و بهڵادیتووی لۆبنان دایه‌.