هاوکات لەگەڵ سەفەری داود ئۆغڵو سەرۆک وەزیرانی تورکیە بۆ ئێران و بڵاو بوونەوەی ئەگەری سەفەری حەسەن رۆحانی بۆ تورکیە لە بەهاری ساڵی ٩٥ دا، ئەم پرسیارە هاتۆتە گۆڕێ کە کام هۆکاری گرنگ دەوڵەتانی ئێران و تورکیەی وێڕای بوونی گەلێک ناکۆکی جیدی ناوچەیی و دەرگیریە سیاسی و نیزامیەکانیان لە قەیرانی سوریەدا، کێشاوەتە سەر میزی وتووێژ و دان و ستان؟ ئایا هەر بەو جۆرەی کە بەڕەسمی ڕاگەیەندراوە، ئەم ئاڵوگۆرە لە پێوەندیەکانی نێوان ئەم دوو وڵاتەدا تەنیا دەگەڕێتەوە بۆ لابردنی کۆسپی سەر ڕێی هاوکاریە ئابووریەکان بە تایبەت دوای دەرفەتی لاچونی گەمارۆکانی سەر ئێران، یان بەرژەوەندی هاوبەشی سیاسیش لە ڕێکخستنی پێوەندیە ئابووریەکاندا هەیە؟بێ گومان بەرژەوەندی ئابووری دەتوانێ بەشێک لەم ئاڕاسته‌یە لە پێوەندیەکان روون بکاتەوە. بە تایبەت دوای پێكهاتنی گرژی لە پێوەندیەکانی نێوان تورکیە و روسیەدا، پوتین کۆمەڵێک سیاسەتی تەنبێ کردنی بازرگانی لەدژی تورکیە گرتوەتە پێش کە ئەمەش سەدەمەیەکی زۆری بە کەرتی کشت وکاڵ، بازرگانی و توریسمی تورکیە گەیاندوە. لەم ڕوەوە ئەگەرچی تەنزیم و باشتر كردنی پێوەندیە ئابووریەکان دەتوانێ یەکێک لە ئامانجەکانی سەرۆک وەزیرانی تورکیە لە سەفەر بۆ ئێران بوبێت بەڵام ناکرێ ئەم ئاڕاستەیە تەنیا لەم پێوەندیانەدا کورت بکرێتەوە و بابەتی سیاسی جیدی تر کە لە ناوچەکەدا لە ئارادایە و هەرکام لە دەوڵەتانی ئێران وتورکیەی بۆ پێكهێنانی هاوئاهەنگی هانداوه، لەبەرچاو نگیرێن.
بۆ دۆزینەوەی بابەتە شاراوە و نەوتراوەکانی ئەم دیدارە دوای ده‌ورەیەکی سارد و پڕ لە ئاڵۆزی، دەبێ بەدوای نیگەرانیە هاوبەشەکانیاندا لە بابەت مەسەلەکانی ناوچەکەوە بگه‌ڕێن. وادیارە سەرەڕای ناکۆکی لە ڕوانگەکانی هەردوو وڵاتدا سەبارەت بە داهاتوی سوریە، هاتنەگۆڕی باسی دابه‌ش بوونی ئه‌و وڵاته به چه‌ند ناوچەی فیدڕاڵ کە ئەگەر سەربگرێت بێ گومان کوردستانی سوریە یەکێک لەم ناوچانە دەبێت، بۆتە کابوسی دەوڵەتی تورکیە.
پەرەسەندنی گرژی نێوان تورکیە و روسیە و هه‌ڵسووكه‌وتی نەرمی ئامریکا لەگەڵ هێزە کوردیەکان نیگەرانیەکانی دەوڵەتی تورکیەی لە پێوەند لەگەڵ مەسەلەی کورد لە سوریە زیاتر کردوە. بەتایبەت ئەوەی کە ئێستا دەوڵەتی تورکیە لە خودی ئەم وڵاتەدا، لەنێو شارەکان دەرگیری شەڕ لەگەڵ خەڵکی کوردستانە. دەوڵەتی تورکیە بە باشیی دەزانێت کە قەیرانی سوریە درەنگ یان زوو بە ده‌ست تێوه‌ردانی زل هێزەکان چارەسەر دەکرێت و ئەم دەوڵەتەش لە بارودۆخێکدا نییە کە بتوانێ هەموو ئامانجه‌كانی لە سوریە بە کردەوە دەربێنێ. بەڵام بە لەبەرچاو گرتنی نیگەرانیە هاوبەشەکانی کۆماری ئیسلامی و دەوڵەتی تورکیە لە پێوەند لەگەڵ مەسەلەی کورد دا، بۆ دەوڵەتی تورکیە مەنتیقی ترین ڕێگا دان و ستانە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی.
بێجگە لەم خاڵانە، سیاسەتەکانی دەوڵەتی روسیە لە سوریە و هەروەها ئەو گرژیانەی لەگەڵ تورکیەدا بۆی دروست بوون دوای خرانە خوارەوەی فرۆکەیەکی جەنگی ئەم وڵاتە لەلایەن تورکیەوە لە هۆکارەکانی تری پێویستی تورکیە بە کۆماری ئیسلامیە. لەم پێوەندیەدا دەوڵەتی تورکیە هیوادارە له رێگه‌ی پێوەندی ئەرێنی نێوان ئێران و روسیە بتوانێ لە کاناڵی ئێرانەوە له ئاڵۆزی پێوەندیەکانی لەگەڵ روسیە کەم بکاتەوە.
هەرچەند کۆماری ئیسلامی لە بارودۆخی ئێستادا، پێوەندی روسیە لەگەڵ هێزەکانی پاراستنی گەل ( ی پ گ) لە سوریە لە ئاستی مەیدانیدا بە باش دەزانێ بەڵام هەوڵی ڕژیمی ئێران ئەوەیە کە هاوکاری کردن لەگەڵ ئەم هێزە لە چوار چێوەی وڵاتی سوریە واوەتر نەچێت. دەوڵەتانی تورکیە و ئێران دەزانن کە ناکۆکی نێوانیان یارمەتی دەری جوڵەی هێزە کوردیەکانە لە تورکیە و سوریە، لەم ڕوەوە هەوڵ ئەدەن سەرەڕای هەموو ئەو ناکۆکیانەی هەیانە، ڕوانگەی هاوبەشیان سەبارەت بە مەسەلەی کورد لە ناوچەکەدا بەهێز بکەن. لەبیرمانە کە بەر لە ئاڵوگۆرەکانی ئەم ساڵانەی دوایی لە ناوچەکەدا، پەیمانی هاوکاری ئەمنیەتی نێوان ئەو وڵاتانەی کە کوردیان تێدا نیشتەجێیە لە ئارادا بوو. لە دەورەی دواییدا بە په‌ڕاوێزكه‌وتنی ده‌وری دەوڵەتانی سوریە و عێڕاق لەم پەیمانەدا، دەوڵەتانی تورکیە و ئێران لەهەوڵی بوژاندنەوەی سەرلەنوییدان.
هەڵبەت لەوێوە کە ئەساسەن لە بارودۆخی ئێستادا و بە تایبەت لە سوریە، زل هێزەکان ده‌وری سه‌ره‌كی ده‌بینن، هیچکام لە دەوڵەتانی ناوچەکە ناتوانن لە پێوەند لەگەڵ ئەم قەرانەی ئێستادا قسەی کۆتایی بکەن. لەم ڕوەوە هاوکات لەگەڵ پاراستنی پێگەی خۆیان لە به‌ره‌ی زل هێزەکاندا، لەگەڵ یەكتریشدا دانوستان ده‌كه‌ن. دەپارێزن. لەم بارەیەشەوە جگە لە مەسەلەی کورد، چرا سەوز نیشاندانی کۆماری ئیسلامی بۆ باشتر کردنی پێوەندیەکانی لەگەڵ تورکیە، ڕەنگە ئەم ئامانجەشی هەبێت کە ئەم جۆرە پێوەندیانە ببێتە هۆیەک تا ئیئتیلافی دژی کۆماری ئیسلامی دەوڵەتانی ناوچەکە لاواز بێت و گوشارە سیاسیەکان بۆسەر ئێران کەم بێتەوە.
تا ئەو جێگایەی کە بۆ بەرژەوەندی خەڵکی کورد هەڵدەگەڕێتەوە، ئاشکرایە کە پێوەندی و تەوافوقاتی ئەم دوو دەوڵەتە پیلان گێڕانە و دژی خەڵکییە. لە ڕاستیدا نە بوون بە پیادە نیزامی دخاڵەتی نیزامی ئامریکا و روسیە بۆ خەڵکی کورد لە سوریە ئازادی و مافی چارەنووس لەگەڵ خۆی دێنێ و نە دەوڵەتانی ئێران و تورکیە لە سەرجەم ناوچەکەدا چاوی بینینی هیچ ڕادەیەک لە بەهرەمەند بوون لە مافە سەرەتاییەکانیان، لە هیچکام لەو وڵاتانەی کە خەڵکی کوردیان تێدایە، هەیە. ئەوە تەنیا هاوسەنگی هێزی ڕاستەقینەی سەرچاوە گرتوو لە خەباتی سەربەخۆی خەڵکی کوردستانە کە دەتوانێ لە ڕەوتی یەکلا کردنەوەی داهاتوی سیاسی ئەم ناوچەیەدا به ئاراسته‌ی دابین کردنی قازانج و بەرژەوەندیەکانی خەڵکی کوردستاندا کاریگەری هەبێت. بە هەر ڕادەیەک ئەو دەستکەوتانەی تا ئێستا بەدەستهاتون بپارێزرێن و بەهێز بکرێن، بە هەر ڕادەیەک هاوسەنگی هێزێکی کە لە ڕێگای خەباتی ڕاستەوخۆی خەڵکەوە دەستەبەر بووە باشتر بکڕێت و بچەسپێندڕیت، بە هەمان ئەندازە مافە پێشێل کراوەکانی تا ئێستای خەڵک باشتر و فراوانتر دابین دەبێت.
