کۆمەڵە_رێكخراوی كوردستانی حیزبی كۆمونیستی ئیران
وتاری ڕۆژ

راپۆرتی بەڕیوەچوونی پلینۆمی پێنجەمی کۆمیتەی ناوەندی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران  بەشی ( ١ )

پلینۆمی پێنجەمی کومیەتی ناوەندی هەڵبژێردراوی کۆنگری ١١ی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، لە رۆژەکانی شەممە و یەکشەممە ٢٣ و ٢٤ی مانگی رەشەممەی ١٣٩٣ بەرابەر لەگەڵ ١٤ و ١٥ی مارسی ٢٠١٥ بە ئامادە بوونی هاوڕێیانی کۆمیتەی ناوەندی کۆمەڵە کە وەک چاودێر بانگهێشت کرابوون، بەڕێوەچوو. هەڵسەنگاندنی راپۆرتی سیاسی و تەشکیلاتی کومیتەی ئیجرایی و بەرپرسانی ئۆرگانە حیزبیەکان بۆ پلینۆم و ئاڕایش و تەقسیم کاری کومیتەی ناوەندی لە دەستور جەلەسەکانی ئەم کۆبونەوەیە بوون. درێژەی قەیرانی جیهانی سەرمایەداری و ئاسەوارەکانی لەسەر توند بوونەوەی ره‌قابەتی زلهێزە سەرمایەدارییەکان، بارودۆخی سیاسی ئێران و چارەنووسی قەیرانی هەستەیی، دیمەنگای پەرەسەندنی ناڕەزایەتی کرێکاری و جەماوەری لە ئێران، پێگەی نوێی کۆماری ئیسلامی لە عێراق و هێندێکی تر لە ئاڵوگۆڕەکانی رۆژهه‌ڵاتی ناوەڕاست لە مێحوەرە سەرەکیەکانی راپۆرتی سیاسی کۆمیتەی ئیجرایی و ئەو قسە و باسانە بوون کە لە لایەن هاوڕێیانی کۆمیتەی ناوەندیەوە درانە بەر لێكدانه‌وه‌، هەڵسەنگاندن و شیکردنەوە. لە چاوگێڕانێک بەسەر بارودۆخی گشتی دنیادا، درێژەی قەیرانی جیهانی سەرمایەداری و ئاسەوارەکانی وەک یەکێک لە گرینگترین فاکتۆڕەکان لە روونکردنەوەی بارودۆخی ئێستادا جەختی لەسەر کرا.402

ئەم جەخت کردنە نەتەنیا لەم رووەوە زەروریە کە ئاسەوارە کۆمەڵایەتیەکانی ئەم قەیرانە هه‌لومه‌رجی کار و ژیانی زۆربەی دانیشتووانی گۆی زەوی بەرەوڕووی نەهامەتی زیاتر کردۆتەوە، بەڵکوو هەروەها بەم هۆیەشەوە گرینگە کە ئاسەوارەکانی لەسەر نیزامی پێوەندیە نێونەتەوەییەکان، لەسەر موناسباتی بلۆک بەندییەکان و هێزە گەورە سەرمایەداریەکانیش هەبووە، ره‌قابەت و کێشمەکێشی نێوان ئەم هێزانە بۆ پەرەدان بە حەوزەی نفوزی توندتر کردۆتەوە و دنیای لەگەڵ قۆناغێکی نوێ لە ناسەقامگیری و پەرەسەندنی نائەمنی بەرەڕوو کردۆتەوە.بەپێی ئامار و بۆچوونی کارناسانی کاروباری ئابووری ئەم قەیرانە سەرەڕای کەمێک هێوربوونەوە هێشتا درێژەی هەیە و رێژه‌ی گەشەی ئابووری لە زۆربەی ئابووریە گەورەکانی دنیادا هێشتا لە خوارەوە ترە لە بەر لە سەرهەڵدانی قەیرانەکە. رەوتی گەشەی ئابووری ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئامریکا لە هەڵکشان و داکشاندایە. لە ٣ مانگەی کۆتایی ساڵی ٢٠١٤ ئاهەنگی ئەم گەشەکردنە هێور بۆتەوە و تەنیا دوو دەهوم لەسەد زیاتر لە ساڵی ٢٠١٣ راگەیەندراوە. دابەزینی رێژەی سەرمایەگوزاری بەتایبەت لە بەشی پیشەسازی و کەم بوونەوەی قەبارەی هەناردەی ئەم وڵاتە لە زۆمرەی هۆکارە گرینگەکانی هێور بوونەوەی ئاهەنگی گەشەی ئابووری ئامریکا باس دەکرێت. ئاهەنگی هێواشی گەشەی ئابووری لە بارودۆخێکدا کە تەنیا قەبارەی قەرزی رەسمی دەوڵەتی ئامریکا دەگاتە زیاتر لە ١٧ ترلیۆن دۆلار کە لەمێژووی ئامریکادا بێ وێنەیە. ئەم بارودۆخە دابەزینی زۆربەی بیمەکان و خزمەتگوزاری کۆمەڵایەتی، بەرزبوونەوەی تەوەروم و قووڵتر بوونەوەی کەلێنی نێوان هەژاری و سەروەتی بەشوێنەوەیە. بەپێی پێشبینیەکانی دەفتەری توێژینەوەی کۆنگرەی ئامریکا ئابووری ئەم وڵاتە تا ساڵی ٢٠١٧ی زایینی ناگەڕیتەوە دۆخی دەورانی بەر لە قەیرانەکە. لە ئوروپاش وەزعەکە لەمە باشتر نییە. زۆرێک لە کارناسانی کاروباری ئابووری سەرەڕای زیاد بوونی دوو، سێ لەسەدی بەرهەمهێنانی ناخالیسی میللی ئاڵمان و هێندێک لە وڵاتانی ئیسکاندیناوی لەسەر ئەم بڕوایەن کە هێشتا ناوچەی یۆرۆ لە قەیران دەرنەچووە. ئەم کارناسانە بە ئاماژە بە زیاد بوونی رێژه‌ی بێکاری بەتایبەت لە وڵاتانی باشوری ئوروپا و رێژه‌ی لەخوارەوەی بەهەمهێنانی ناخالیسی ناوخۆیی لەسەر ئەو بڕوایەن کە لە ئێستادا ناکرێ باس لە کۆتایی هاتنی قەیران بکرێت. ئەگەرچی چین مەودای زۆری لەگەڵ رێژه‌ی گەشەی ١٤ لەسەدی بەر لە قەیرانەکە هەیە، بەم حاڵەشەوە لەم دوو ساڵەی دوایشدا رێژه‌ی گەشەی ئابووری ٧ لەسەدی خۆی پاراستووە و بە بەراورد لەگەڵ ئامریکا و ئوروپا و باقی هێزە ئابوورییەکانی دنیا لە مەوقعیەتێکی باشتر دایە.

درێژەی قەیرانی جیهانی سەرمایەداری و رەوتی سەرلەنوێی دابەش کردنەوە و جێگۆڕکێی جیهانی هێزە ئابوورییەکان بۆتەهۆی توندبوونەوەی ره‌قابەتی هێزە گەورە سەرمایەداریەکان بۆ پەرەدان بە ناوچەی نفوز لە شوێنە جۆراوجۆرەکانی دنیادا. توندبوونەوەی کێشمەکێشی نێوان هێزە گەورە سەرمایەداریەکان بۆ شکڵدان بە بلۆک بەندییە نوێ سیاسی و ئابووریەکان دیاردەیەکی تازە نییە و لە تایبەتمەندی زاتی سەرمایه‌داری ئیمپریالیستیەوە سەرچاوە دەگرێت. ئەمە نە تەنیا تیئۆری سەرمایەداری لە سەردەمی ئیمپریالیزمدا، بەڵکوو ئەزمونە مێژوییەکانیش نیشانیان داوە. لە سەرەتای سەدەی بیستدا کاتێک کە هێزی ئابووری و هێزی دەریایی بریتانیا بەرەو پوکانەوە دەچوو و هێژمونیەکەی لە بەرانبەر هاتنە مەیدانی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئامریکا و ئاڵماندا وەک دوو رەقیب و دوو هێزی بانتری سەنعەتی و دەریایی کەوتە ژێر گوشارەوە، ره‌قابەت لەسەر پاراستن و پەرەپێدانی ناوچەی ژێر نفوز لە ئوروپا، ئاسیای شەرقی، رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و مەدیتەرانە توند بۆوە و دەورەیەک قەیران و ناسەقامگیری لەگەڵ خۆیدا هێنان. لێرەدا به‌ هیچ شێوازێك قسە لەسەر بەراورد کردنی هێزی ئابووری و نیزامی ئامریکا لەگەڵ بریتانیای سەرەتای سەدەی رابردوو نییە. ئامریکا هێشتاش گەورەترین هێزی ئابووری و نیزامی دنیایە. بەڵام رەوتی روو لە دابەزینی توانایی ئابووری ئامریکا کە بەدوای کۆتایی هاتنی شەڕی سارددا بە روونی خۆی نیشان داوە. چین وەک دووهەمین هێزی ئابووری و نیزامی دنیا بە لەبەرچاو گرتنی بودجەیەکی زۆر کە بۆ بونیەی هێزە دەریاییەکەی تەرخان کراوە، سەری هەڵدا. روسیە سەرلەنوێ وەک هێزێکی ئیمپریالیستی کە نفوزی ئامریکا و ئوروپای لە ناوچە ستراتیژیكیەکانی دنیادا توشی کێشە کرد. شەڕ و قەیران لە رۆژهه‌ڵاتی ناوەڕاست لە شوێنێکدا کە ناوچەی نفوزی بێ رەقیبی ئامریکا بوو، دەرخەری ئەم راستیەیە کە رەوتی بەرەوڕوو بوونەوە لەگەڵ هێزی ئامریکا لەم ناوچەیەشدا دەستیپێکردوە.

ده‌خاڵەتی روسیە لە ئۆکراین و سەرەڕای دژایەتی ئامریکا، ناتۆ و یەکێتی ئوروپا تەنیا لە باردۆخێکدا ئیمکانپەزیر بوو کە ئامریکا و ناتۆ بۆیان دەرکەوتووە لە هاوسەنگی هێزی جیهانی ئەمرۆدا، ناتوانن لە لێواری سنورەکانی روسیەدا قودرەت نمایی بکەن. رووداوەکانی ئۆکراین یەکێک لە نیشانەکانی دیسان دابەش بوونەوەی جیهانیی توانایی ئابووری و چونەژێر پرسیاری هێژمۆنی ئابووری و نیزامی ئامریکایە. دەرکەوتن و پەرەسەندنی حەوزەی فەعالیەتی دیاردەیەکی وەک داعش لەژێر چەتری پشتیوانی ئەو حکومەتانەدا کە تا دوێنێ تەکیەگای نفوزی بێ ئەملاو ئەولای ئامریکا بوون لە رۆژهه‌ڵاتی ناوەڕاست و پێویستی ئامریکا بە شکڵدان بە هاوپه‌یمانی نێونەتەوەیی لەدژی ئەم هێزە ناوچەییە، بەگشتی سەلمێنەری ئەو مەوقعیەتە نوێیەیە کە ئامریکا بەدەستی هێناوە. زیاد بوونی ٥٠ لەسەدی بودجەی نیزامی چین لە ماوەی ٥ ساڵی رابردوودا و حەز و ئارەزوی بێ سنوری بۆ بەهێز کردنی بونیەی نیزامی بە ئامانجی زاڵ بوونی تەواو بەسەر ئەو رێڕەوە دەریاییانەدا کە ئابووری سەنعەتی چین وابەستەیەتی و دەستی پەیدا کردن بەسەر ژاپۆندا وەک سێهەمین هێزی ئابووری دنیا سەبارەت بە خاوەنداریەتی بەسەر ئەو جەزیرە چۆڵانەدا کە کێشەیان لەسەرە، بەگشتی دەرخەری ئەوەن کە چین دەیەوێ لە ١٠ ساڵی داهاتوودا لە کێشە جیهانیەکاندا قسەی یەکەم بکات. گرایش بەرەو زیاد کردنی بودجەی نیزامی و مه‌سابەقاتی تەسلیحاتی لەنێو هێزە گەورە ئابوورییەکانی دنیادا یەکێکی دیكه‌ لە نیشانەکانی گۆڕانی هاوسەنگی هێزە لە نیزامی موناسباتی نێونەتەوەییدا. ئەم بارودۆخە دنیای بەرەوڕووی قۆناغێک لە ناسەقامگیری و پەرەسەندنی نائەمنی کردۆتەوە.

لە لایەکەوە درێژەی قەیرانی جیهانی سەرمایەداری و تاریک بوونی دیمەنگای گەشەی ئابووری بەردەوام بوونی ناڕەزایەتیە کرێکاری و جەماوەرییەکانی کردۆتە بابەتێکی حەتمی و چارهەڵنەگر. لەسەر بەستێنی ئەم حەرەکەتە کۆمەڵایەتیە پایەی مادی بۆ بنیادنانەوەی حەرەکەتی چەپ و سوسیالیستی بەهێزتر دەبێت. لە لایەکی دیکەوە ره‌قابەت لەنێوان هێزە گەورە سەرمایەداریەکان و بێ سوباتی لە نیزامی موناسباتی نێونەتەوەییدا، شەڕ و بشێوی لە کانونەکانی قەیران لە دنیادا پەرە پێدەدات. لەسەر زەمینەی ئەم قەیرانانە رەوتە دەستە راستیەکان لە ناخی ئوروپای خاوەن تەمەدوندا سەر هەڵئەدەن و بە غودەی سەرەتانی وەک داعش و حوسییەکان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و شەباب و بۆکوحەرام لە ئافریقا، ئیمکانی شکڵ گرتن دەدرێت. ئەگەرچی مومکینە لەسەر ناوەرۆکی شەڕی کۆنەپەرستانەی دەسەڵات لەنێوان دەوڵەتانی ئیمپریالیستی و ناسەقامگیری ئێستادا هێندێک دەرفەت دروست بێت و بۆ نمونە دوای ٥٥ ساڵ خەڵکی کوبا بتوانن پشویەک بدەن و بە سوک بوونی باری قورسی گەمارۆ ئابوورییەکان خۆش بین بن و یان “سیریزا” لە یۆنان بۆ کەمکردنەوەی گوشارەکانی ئاڵمان و ناوەندە ماڵیەکانی ئوروپا ببێتە خاوەنی توانای مانۆڕدان، بەڵام توندبوونەوەی ئەم ره‌قابەتانە لە هەمانحاڵدا پەرەگرتنی نائەمنی و زیاد بوونی کارەساتی ئینسانی لە ئاستی مەترسیداردای کردۆتە خەتەرێکی راستەقینە.