سی و پێنجومین كابینهی نوێی ئیسرائیل له كاتی دامهزرانی ئهم وڵاته له ساڵی ١٩٤٨، ڕۆژی یهكشهممه له لایهن “نهتانیاهوو“، كه له ساڵی ٢٠٠٩ی زایینیهوه لهسهر كورسیی سهرۆك وهزیرانه، له پارلهمانی ئیسرائیلدا ناسێندران. یهكێك له یهكهمین ههوڵهكانی كابینهی نوێ پهیوهست كردنی ناوچه بهرینهكانی دهرهی ئۆردۆنه كه له كاتی سهركهوتنی دهوڵهتی ئیسرائیل له شهڕی ٦ ڕۆژهی ساڵی ١٩٦٧وه له ژێر چنگی ئهم دهوڵهته ڕهگهزپهرسته دایه. دهوڵهتی نوێ بهنیازه له باروودۆخێكدا كه ترامپ، به نوێنهرایهتیی دهوڵهتی ئیمپریالیستی ئهمریكا، گڵۆپی سهوزی بۆ ههڵكردوون و بهر لهوهیكه ههڵبژاردنی مانگی ئۆكتۆبری سهرۆك كۆماریی ئهمریكا بهڕێوهچێت، تهوهرێك به ناوی پهیوهست كردنی ئهم ناوچانه نهمێنێت. لهبهر ئهوهیكه وێدهچێ ئهگهر ترامپ له ههڵبژاردنی داهاتوودا سهرنهكهوێ، باروودۆخێكی بهمجۆره لهباریان بۆ نهخوڵقێتهوه. ١٥ مانگ پاش ئیستعفای لهناكاوی دهوڵهتی ئیسرائیل و بهڕێوهچوونی سێ دهوره ههڵبژاردنی پێش وهخت، سهرهنجام دهوڵهتی نوێی ئیسرائیل ڕۆژی یهكشهممه له پهرلهماندا ناسێندرا و ڕێوڕهسمی سوێند خواردنی وهزیران ئهنجام درا. چوار ڕۆژ پێشتری، پۆمپێئۆ، وهزیری دهرهوهی ئهمریكا لهگهڵ ڕێبهری ههر دوو حیزبه هاوپهیمانهكهی ئۆرشهلیم دیداری كرد و دوعای بهخێری ئیمپریالیسمی ئهمریكای پێشكهش كردن. ئهو له وتووێژێكی هاوبهشدا لهگهڵ نهتانیاهوو، بۆ جارێكی دیكه لهسهر مافی ئیسرائیل بۆ پهیوهست كردنی ناوچه داگیر كراوهكانی لێواری ڕۆژئاوای چهمی ئۆردۆن پێداگری كرد و ڕایگهیاند كه دهوڵهتی ئهمریكا سهبارهت به كات و چۆنیهتیی ئهم پهیوهست كردنه، پشتیوانی له دهوڵهتی ئیسرائیل دهكات. ههڵبهت ئهوهش زۆر سهیر نهبوو. مهگهر بێجگهله ئهوهیه كه یهكساڵ لهمهوبهر ئهمریكا گڵۆپی سهوزی بۆ پهیوهست كردنی بهرزاییهكانی جهولانی سووریه و یان به ڕهسمی ناسینی ئوورشهلیم وهك پێتهختی دهوڵهتی ئیسرائیل، ههڵكرد و تهنانهت باڵوێزخانهكهشی بۆ ئۆرشهلیم گواستهوه. هێستا چهند مانگ له هاتنی ترامپ بۆ كۆشكی سپی تێپهڕ نهببوو كه ڕایگهیاند كه بیر له بنبڕ كردنی كێشهیهكی مێژوویی دهكاتهوه. كێشهیهك كه به وتهی خۆی پێشینیانی نهیانتوانیوه ڕێگاچارهیهكی بۆ بدۆزنهوه. ترامپ ساڵ و نیوێك دواتر، به بێشهرمیهكی بێ وێنهتر له پێشینیانی خۆی، “موعامهلهی قهڕن“هكهی خۆی دهرخست و ئهوهیكه دهوڵهتی داگیركهری ئیسرائیل پێویستی پێی بوو وهك دیاری به نهتانیاهووی دا.
نهتانیاهوو له كاتی ناساندنی دهوڵهتی نوێدا، ڕایگهیاند كه دهوڵهتی داهاتوو، بهرهنگاربوونهوه لهگهڵ حزووری نیزامیی ڕژیمی ئێران له سووریه لێبڕاوانه پهیگیر دهكات و بهردهوام ههوڵ دهدات كه بهربه ئهتۆمی بوونی ڕژیمی ئێران و بهرنامه مووشهكیهكانی بگرێت. ههروهها وتیشی كه ئهو ئامانجانه بهردهوام یهكێك له پایه گرینگهكانی سیاسهتی دیفاعیی و ئهمنییهتیی ئیسرائیل بوون و ههروا به جیدیش پهیگیریان دهبن. ڕێبهری حیزبی ئۆپۆزیسیۆن له پارلهمان، له وتهكانی خۆیدا به زمانێكی توند، نهتانیاهوو و گانتس، ڕێبهری حیزبی “شین و سپی“ی به “ڕهقیبانی سهرسهختی پێشوو و دۆستی مهسڵهحهتیی ئهمڕۆیی” پێناسه كرد و ڕاشیگهیاند كه وهها دهوڵهتێك دهوام ناهێنێت و ناتوانێ كێشهی واقعیی وڵاتی ئیسرائیل چارهسهر كات. ئهوهیكه دهوڵهتی ئێستای ئیسرائیل به سهرۆكایهتیی نهتانیاهوو كه خۆی به تاوانی گهندهڵی ماڵی له چهند مانگی داهاتوو دا موحاكمه دهكرێت، چهنده دهتوانێ دهوام بێنێت له بهرامبهر سهرهكیترین كێشهی ئهم ناوچهیه، گرینگیهكی ئهوتۆی نییه. ئهو ئۆپۆزیسیۆنهی كه ئێستا دژبه نهتانیاهوو هاتووهته مهیدان، بهشێك ههر لهو ههیئهته دهسهڵادارهیه كه لهگهڵ سهرهكیترین سیاسهتی داگیركارانه و سهركوتگهرانهی دهوڵهتی ئیسرائیل دژبه نهتهوهی فهلهستین، هاوجهههته. له ڕاستیدا، ڕهقیبه سهرسهختهكانی ڕابردوو، بوونهته هاوپهیمانانی دهوڵهتی نوێ. تهوهری سهرهكی ئهوهیه كه چۆن دهكرێ مۆری كۆتایی لهسهر سیاسهتی ڕهگهزپهرستانه و داگیركارانهی ئهم دهوڵهته بدرێت. ئهو دهوڵهتانهی كه شهو و ڕۆژ باس له بهناو بایهخه ئۆرووپاییهكانی خۆیان دهكهن، چۆن دهتوانن دهوڵهتێك كه لهسهر بنهمای ئاواره كردنی نهتهوهیهك شكڵی گرتووه، بهدهر لهوهیكه چ ناوێك لهسهر خۆی دادهنێت، تهنیا دهوڵهتی دیمۆكراتیكی ناوچهكه پێناسه بكهن. ههر ئهو بهناو دهوڵهته دیمۆكراتیكانهی ئۆرووپا، ڕۆژی ههینی ١٥ی مانگی مهی كۆبوونهوهیهكیان بهڕێوهبرد تا سهبارهت به گهڵاڵهی دهوڵهتی ئیسرائیل بۆ پهیوهست كردنی ناوچه تازهكان، تهگبیرێك بكهن. ئهوهیكه له ناو كۆنفرانسی ویدیۆیی وهزارهتی دهرهوهی یهكیهتیی ئۆرووپا هاتهدهر هیچ شتێك نهبوو بێجگهله دهركهوتنی زیاتری پڕژوبڵاویی ناو یهكیهتیی ئۆرووپا. ئهوانهی كه له ئێستادا پتر له سێ ساڵه ڕووسیهیان بههۆی پهیوهست كردنی دوورگهی كهریمه گهمارۆی ئابووری داوه، مهعلووم نییه بۆچی ههركات نۆرهی مهحكووم كردنی ئیسرائیل دێت، وه لاڵهپهته دهكهون. گهمارۆی ئابووری پێشكهشی خۆیان، ئهوان نیشانیان دا كه تهنانهت توانای دهربڕینی ناڕهزایهتیهكی ویشك و بهتاڵیشیان نییه.
ههینی ڕابردوو بۆ خهڵكی فهلهستین ڕۆژێكی ئاسایی نهبوو. ههموو ساڵێ، ڕۆژی ١٥ی مانگی مهی خهڵكی فهلهستین ساڵوهگهڕی “نهكبهت“، واته دهورانی دهركردنی جهماوهری خهڵك و بێ دهسهڵات كردنیان له ٧٢ ساڵ لهمهوبهر وهبیردێتهوه، واته كاتێك كه وڵاتی نوێی ئیسرائیل لهسهر وێرانهكانی وڵاتهكهیان دامهزرا. بهدوای ئهم كردهوهیهدا، زۆربهی خهڵكی فهلهستین بوون بهو ئاوارانهی كه لهسهر خواستی دهوڵهتی ئیسرائیل، مافی گهڕانهوهیان بۆ وڵاتهكهی خۆیان نییه. ڕێبهران و بیروڕای گشتیی ڕۆژئاوا له ساڵی ١٩٤٨دا خهیانهتیان به خهڵكی فهلهستین كرد. ٧٢ ساڵ دواتری دیسان مهعلووم بوو كه ئهوانهی وا به ئاواره كردنی میللهتێك بههای جهنایهتی چهندین سهدهی خۆیان دژبه یههوودیهكان دا، هێستاش دههۆڵی ڕابردووی خۆیان دهكوتن.
نهتهوهی فهلهستین مافی خۆیهتی كه ١٥ی مهی ١٩٤٨ به ڕۆژی “كارهسات” یان به زمانی عهرهبی به ڕۆژی “نكبه” پێناسه بكات. له جهرهیانی ههمان ساڵدا پتر له ٧٠٠ ههزار فهلهستینی بههۆی هێرشی داگیركارانهی دهوڵهتی تازه بهدهسهڵات گهیشتوو له ماڵ و حاڵی خۆیان دهركران و سهدان و شار و گوند چۆڵ و وێران كران. هێستاش پاش تێپهڕینی ٧٢ ساڵ، پتر له چوار ملیۆن فهلهستینی واته لانیكهم سێ نهسڵ له ئۆردۆن، لۆبنان و بهجۆرێ له لێواری ڕۆژئاوا له ئۆردووگاكاندا و یان له زیندانی گهورهی غهزهدا، مێژووی دڵتهزێنهكهیان قورسایی لهسهر بیر و ههستیان دهكات. باس لهم مێژوویه له ڕاستیدا، ههم ههڵدانهوهی جهنایاتێكه كه دهرحهق نهتهوهیهك ئهنجام دراوه و ههم مێژووی موقاومهتی شكۆداری ئهم نهتهوهیه. ههم مێژووی ئهوانهیه كه له چوار سووچی جیهانهوه بهرهو ناوچه داگیركراوهكان ڕۆیشتن تا دژبه ڕژیمی داگیركهر خهبات بكهن و ههم مێژووی دهوڵهته كۆنهپهرسته عهرهبیهكانه كه زۆر به ئاسانی بهرژهوهندیهكانی نهتهوهیهكیان قوربانی كرد و ههم مێژووی تراژێدیی نهتهوهیهكه كه پاش ٧٢ ساڵ داكۆكیكارانێكی بێرهحم و دواكهوتوو و كۆنهپهرستی وهك حهماس و حیزبوڵڵا و كۆماری ئیسلامیی ههیه. بێگومان، سهرهڕای ههمووی ئهوانه، موقاومهتی عادڵانهی نهتهوهیهك، به ئاسانی تێكناشكێت.