له سه‌رووبه‌ندی دوو ڕۆژی گرینگی مێژروویی و خه‌باتكارانه‌ی ساڵ دان. ڕۆژی جیهانیی كرێكار و ڕۆژی موعه‌لیم. له ته‌قویمی ئێران دا، ئه‌مساڵ، هه‌ر دوو ڕۆژه‌كه بوونه‌ته ١٢ی مانگی گوڵان كه به‌رابه‌ره له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ڵی مانگی مه‌ی. ئه‌گه‌رچی ئه‌وه‌ڵی مانگی مه‌ی، ڕۆژی كرێكار، ڕۆژێكی جیهانیه، به‌ڵام ڕۆژی موعه‌لیم له ئێران به چه‌ندین هۆكاری تایبه‌ت، ١٢ی گوڵان دیاری كراوه. ئه‌م بۆنانه، له بوار ده‌ور و نه‌خشی خه‌باتی چینی كرێكار و خه‌باتی موعه‌لیمان، وه‌ك دوو بزووتنه‌وه‌ی پایه‌داری كۆمه‌ڵایه‌تی، له گۆڕانكاریه سیاسیه‌كانی ئێراندا، به‌رده‌وام گرینگیه‌كی تایبه‌تیان بووه.
١٢ی گوڵان، ڕۆژی ڕه‌سمیی موعه‌لیمه له ئێران. ئه‌گه‌رچی كۆماری ئیسلامیی ئێران به‌رده‌وام هه‌وڵی داوه تا ئه‌م ڕۆژه بكاته ڕۆژی مه‌رگی یه‌كێك له ئاخونده‌كان، به‌ناوی “موته‌هه‌ری“، به‌ڵام له ڕاستیدا، پێشینه‌ی مێژووییی ئه‌م ڕۆژه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ساڵی ١٣٤٠ی هه‌تاوی و ساڵڕۆژی مه‌رگی “ئه‌بۆلحه‌سه‌ن خانعه‌لی“. له‌و ساڵه‌دا، موعه‌لیمانی تاران له ناڕه‌زایه‌تی به گه‌ڵاڵه‌یه‌ك كه مافی موعه‌لیمانی له‌به‌رچاو نه‌گرتبوو، له مه‌یدانی به‌هارستان، خۆپیشاندانێكی به‌رینیان به‌ڕێوه‌برد. ئه‌م خۆپیشاندانه له‌گه‌ڵ په‌لامار و ته‌قه كردنی پۆلیسی شا به‌ره‌وڕوو بۆوه. له‌م جه‌ره‌یانه‌دا یه‌كێك له موعه‌لیمه‌كان به‌ناوی “ئه‌بولحه‌سه‌ن خانعه‌لی“، گولله‌ی به‌ركه‌وت و گیانی له‌ده‌ست دا و دوو موعه‌لیمی دیكه‌ش بریندار بوون.
ڕۆژی ١٨ گوڵانی هه‌ر ئه‌م ساڵه، له كۆبوونه‌وه‌ی گه‌وره‌ی موعه‌لیماندا، بڕیارنامه‌یه‌ك ده‌ركرا كه تێیدا ١٢ی مانگی گوڵان، بۆ ڕێزلێنان له یادی خانعه‌لی، وه‌ك ڕۆژی موعه‌لیم ڕاگه‌یه‌ندرا و بڕیار درا كه هه‌موو ساڵێ له‌م ڕۆژه‌دا هه‌موو مه‌دره‌سه و ناوه‌نده فه‌رهه‌نگیه‌كانی گشت ئێران ته‌عتیل بكرێن. به‌دوای ئه‌م په‌لاماره و درێژه‌ی ناڕه‌زایه‌تی و مانگرتنی موعه‌لیمان له ڕۆژه‌كانی دواتردا، چه‌ند گوڕانكاریه‌ك به‌سه‌ر ڕژیمی شادا سه‌پا و ڕۆژی ١٢ی گوڵان، وه‌ك ڕۆژی موعه‌لیم دیاری كرا.
به‌ڵام باروودۆخی ژیان و كاری موعلیمان له ماوه‌ی ئه‌و ٥٨ ساڵه‌ی كه له‌و كاته‌وه تێپه‌ڕ بووه، نه ته‌نیا باشتر نه‌بووه، به‌ڵكوو بۆ زۆربه‌ی موعه‌لیمه‌كان دژوارتر بۆوه‌ته‌وه و زیاتر كه‌وتوونه‌ته به‌ر سته‌م و هه‌ڵاواردن. ئه‌مڕۆكه، زۆربه‌ی هه‌ره زۆری موعه‌لیمان، نه ئه‌منیه‌تێكی شوغڵیان هه‌یه و نه لانیكه‌می حقووقێكیشیان هه‌یه بۆ دابین كردنی بژێوی بنه‌ماڵه‌كانیان. له وه‌ها باروودۆخێكدا به‌ناچار وه‌دووی شوغڵی دووهه‌م و ته‌نانه‌ت سێهه‌میش ده‌كه‌ون. موعه‌لیمێك كه به جه‌سته و ده‌روونی ماندووه‌وه ده‌ڕواته سه‌ر كلاس، ناتوانێ له فێركردنی خوێندكاره‌كانیدا، ڕۆڵێكی به‌رچاو ببینێ. له به‌رامبه‌ردا، ئه‌و باروودۆخه‌ی كه موعه‌لیمه‌كه تێیكه‌وتووه، ڕاسته‌وخۆ له‌سه‌ر ڕووحیه‌ی خوێندكار و توانای فێربوویی كاریگه‌ری داده‌نێت. ته‌نیا كاتێك مه‌دره‌سه‌كان بۆ خوێندكاران ده‌بنه شوێنێكی شاد و دڵخواز و ئاماده‌یان ده‌كات بۆ فێربوون، كه موعه‌لیمه‌كان نیگه‌رانیی ئاسته‌نگیه‌كانی ژیانیان نه‌مێنێت و به‌شادی و خۆشیه‌وه بچنه سه‌ر كلاسه‌كان. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش كاتێك ده‌كرێ كه موعه‌لیم له هه‌موو جۆر كێشه‌یه‌كی بژێوی ڕزگاری بووبێت و ئه‌وكات هه‌موو حه‌ول و خه‌می فێربوون و فێركردنی خوێندكار بێت.
به‌ڵام كێشه‌ی كاری موعه‌لیمان له ناوه‌نده‌كانی فێركردن دا، لێره‌دا كۆتایی نایه. به‌ده‌ر له كلاسه قه‌ره‌باڵغ و نائه‌من و بێبه‌ش له ئیمكاناتی سه‌ره‌تایی فێركردن و گه‌لێك كه‌م وكوڕیی دیكه، موعه‌لیمان ناچارن كه په‌ره‌پێده‌ری نێزامێكی ئامووزشی بن كه له ڕیشه‌وه پڕه له خورافه و كۆنه‌په‌رستی. موعه‌لیمانی ئێران مه‌حكوومن به‌وه‌یكه له نزیكه‌وه شایه‌دی به‌كرده‌وه ده‌رهاتنی گه‌لێك گه‌ڵاڵه‌ی دژه فه‌رهه‌نگی و سووكایه‌تیه‌كانی ڕژیم بن له ناوه‌نده‌كانی فێركردندا ، له‌وانه جیا كردنه‌وه‌ی خوێندكاران به پێی ڕه‌گه‌ز، ناردنی خوێندكاران بۆ دیتنی به‌ره‌كانی شه‌ڕی ٨ ساڵه‌ی نێوان ئێران و عێراق له‌ژێر ناوی كاروانی ڕاهیانی نوور و هیتر. بێ گومان، وه‌ها باروودۆخێكه كه جه‌سته و ده‌روونی موعه‌لیمه‌كان، ماندوو و په‌رێشان ده‌كات.
له ماوه‌ی ساڵانی ڕابردوودا، بزووتنه‌وه‌ی موعه‌لیمانی ئێران، له‌سه‌ر میحوه‌ری خواستی ئازادیی موعه‌لیمانی به‌ندكراو، هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی سیاسه‌تی خسووسی سازیی ئامووزش و په‌ره‌وه‌رش، به ڕه‌سمی ناسینی موعه‌لیمانی حه‌قولته‌دریسی و پێش سه‌ره‌تایی و شیركه‌تی كه له لایه‌ن شیركه‌ته په‌یمانكاریه‌كانه‌وه، بۆ ئامووزش و په‌روه‌رش كار ده‌كه‌ن، له ئاستێكی جه‌ماوه‌ری و به‌ریندا درێژه‌ی بووه. ئه‌م خه‌باته سه‌ره‌ڕای ده‌سبه‌سه‌ر كردن و ده‌ركردن و خوڵقاندنی به‌ر‌به‌ستی شوغڵی، موعه‌لیمانی نه‌ترساندووه و له په‌یگیر كردنی خواسته‌كانیان ڕاینه‌گرتوون.
دوایین ڕاپۆرته‌كان، باس له توندبوونه‌وه‌ی گوشاره‌كانی كۆماری ئیسلامی بۆ سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی موعه‌لیمان ده‌كات. له ئێستادا، ژماره‌یه‌كی زۆر له موعه‌لیمانی خۆشناو و خه‌باتكار و چالاكانی موعه‌لیم له زیندانه‌كاندا به‌سه‌ر ده‌به‌ن. مه‌حكووم كردنی موعه‌لیمی خه‌باتكار، محه‌ممه‌د حه‌بیبی به ١٠ ساڵ زیندان، له‌گه‌ڵ كاردانه‌وه‌ی توندی ئه‌نجومه‌نه سینفییه‌كانی موعه‌لیمان له سه‌رتاسه‌ری ئێران ڕووبه‌ڕوو بووه‌ته‌وه. له سه‌روبه‌ندی ١٢ی گوڵان، ڕۆژی موعلیم، به‌ده‌یان به‌یانییه له لایه‌ن به‌شه جۆراوجۆره‌كانی بزووتنه‌وه‌ی موعه‌لیمان له مه‌حكووم كردنی كۆماری ئیسلامی و له دیفاع له ناوبراو و موعه‌لیمی ده‌ستبه‌سه‌ر كراو، ئیسماعیل عه‌بدی و باقی موعه‌لیمانی به‌ندكراو، بڵاوبوونه‌ته‌وه. محه‌ممه‌د ڕه‌مه‌زان زاده، سه‌عید حه‌قپه‌ره‌ست، عه‌لی فروته‌ن، مسته‌فا ڕۆباتی، حه‌سه‌ن جه‌وهه‌ری، حه‌میدڕه‌زا ڕه‌جایی و حسێن ڕه‌مه‌زان پور، له بێدادگای ڕژیم سه‌رجه‌م به ٤١ ساڵ و ٨ مانگ زیندان و ٢٢٢ زه‌ربه شه‌للاق مه‌حكووم كراون. ناهید فه‌تحیان هێستاش هه‌روا له بیلاته‌كلیفیدا ڕاگیراوه. هه‌مووی ئه‌مانه به‌شێكن له سیاسه‌تی سه‌ركوتگه‌رانه‌ی كۆماری ئیسلامی دژبه موعه‌لیمانی زه‌حمه‌تكێش و خه‌باتكار.
له سه‌روبه‌ندی ئه‌وه‌ڵی مانگی مه‌ی، ڕۆژی جیهانیی كرێكار و ١٢ی گوڵان ڕۆژی جیهانیی موعه‌لیم، پێویسته جارێكی دیكه ته‌ئكید بكرێته‌وه كه بزووتنه‌وه‌ی كرێكاری و بزووتنه‌وه‌ی موعه‌لیمانی ئێران، خواست و داواكاریی هاوبه‌شیان هه‌یه و به‌كرده‌وه، دژبه كۆماری ئیسلامی و دژ به‌و په‌یوه‌نده زاڵمانه و چه‌وسێنه‌رانه‌یه‌ی كه ڕژیم داكۆكیكاریه‌تی، یه‌ك ڕیز و یه‌كگرتوویان ده‌كات.